اعزام هیأت ایرانی به دومین همایش بین المللی صنعت ساختمان در دبی
طراحی معماری مستلزم پاسخگویی به طیف گسترده‌ای از اهداف و استانداردهای متنوع است. در بین این طیف گسترده، اهداف پایه تولید یا سه گانه. منابع، زمان و کیفیت یا به اختصار ( بهره‌وری و کیفیت ) از جایگاه ویژه در طراحی برخوردارند. این سه گانه در هر روش تولیدی هدف پایه تولید هستند. وجوه این مثلث شان مستقل ندارند. بلکه، در تعاملند و بر هم اثر می گذارند. به‌طور نمونه :
با افزایش سرعت، کیفیت به‌طور مستقیم و قیمت تمام شده براساس یک منحنی تحت تأثیر قرار می‌گیرد. ( تا اوج بهره‌وری تجهیزات و خدمات. سرعت، قیمت تمام شده را کاهش میدهد و پس از آن موجب افزایش قیمت تمام شده خواهد بود. ) همچنین با ارتقاء استانداردهای کیفی، سرعت کاهش و قیمت تمام شده افزایش می یابد. و…
این ویژگی باعث شده که در رابطه با اهداف پایه تولید، طراحی مثلثی که نحوه تعامل این سه گانه را مشخص کند و نیز نقطه تعادل بهینه در این چرخه تعامل را در پروژه تعریف کند ( مثلث بهینه ). در مرکز برنامه ریزی و طراحی پروژه‌ها قرار گیرند و در موفقیت پروژه‌ها نقش حیاتی ایفا کنند. طراحی ( مثلث بهینه ) هویت پروژه را نیز تعریف می‌کند. به‌طور نمونه اگر در یک پروژه مسکونی اولویت قیمت تمام شده در نظر گرفته شود و استانداردهای کیفی و سرعت در جهت تحقق قیمت تمام شده ساماندهی شوند ما با مسکن ارزانقیمت مواجه هستیم و…
طراحی ( مثلث بهینه ) نیازمند تحلیلی دقیق و ارائه راهکارهای لازم جهت حفظ تعادل در بین اهداف پایه در مرحله طراحی است.
با سیر تحولات در روش تولید، از تولید دستی و سنتی به تولید انبوه و صنعتی در آغاز قرن بیستم و پس از آن تولید فراصنعتی، همواره اهمیت بررسی و طراحی مثلث بهینه افزایش یافته و به‌طور موازی ابزارهای کارآمدتری برای تحلیل و ارزیابی این فرایند به وجود آمده است. ظرفیت قابل توجه روش تولید صنعتی در پاسخگویی به اهداف تولید به راهکارهای مناسب برای حفظ تعادل بین اهداف پایه منجر شده است. به‌طور نمونه بحث کیفیت به بخش طراحی منتقل شده و با بهره‌گیری از ظرفیت نظام‌های کنترل کیفیت پیش‌نگر و کنترل فرایندها نسبت به تأمین کیفیت در شرایط افزایش سرعت و کاهش قیمت تمام شده اقدامات موثری انجام شده است.
در روش طراحی و ساخت دستی و سفارشی قبل از تجربه تولید انبوه و صنعتی، تصمیم‌گیری در این رابطه اغلب به مهارت‌های شخصی و گروهی طراحان وابسته بوده است. لاکن، در روش طراحی و تولید صنعتی ساختمان به ویژه در طراحی سیستم‌های نوین ساخت ( زنجیره‌های تولید صنعتی ساختمان ) که ساختمان‌های متعددی را پوشش می‌دهند. بهره‌گیری از انواع ابزارهای تحلیلی، مدلسازی، شبیه سازی و… مدنظر قرار گرفته و گام‌های لازم جهت طراحی مثلث بهینه به ترتیب زیر تعریف شده است.
تعیین اولویت‌ها و الزامات پروژه
تحلیل تأثیر هر عامل
استفاده از ابزارهای تحلیل هزینه -زمان – کیفیت برای مدل سازی تأثیر تغییرات هر عامل بر دو عامل دیگر.
استفاده از نرم افزارهای مدیریت پروژه نظیر Primavera، BIM برای شبیه سازی. زمان، هزینه و کیفیت
تحلیل ارزش (Value Engineering ) شناسائی راه‌حل‌های مقرون به صرفه برای افزایش کیفیت بدون افزایش هزینه
تعریف محدوده بهینه
محاسبه نقطه بحرانی ( Critical point ) هر ضلع برای زمان، برای هزینه و برای کیفیت.
استفاده از منحنی‌های رابطه‌ای مثل منحنی هزینه – سرعت برای تعیین رفتار پروژه در سناریوهای مختلف.
پایش و تطبیق در طول پروژه
در طول پروژه مثلث بهینه با داده‌های واقعی تطبیق داده می‌شود و تغییرات لازم اعمال می‌شود.
بدیهی است که دستیابی به مثلث بهینه به معنی تحقق دقیق اهداف سه گانه نیست. بلکه، با اولویت‌بندی اهداف سه گانه بر اساس اهداف پروژه و با طراحی مثلث بهینه، تلاش می‌شود با محافظت از وجه دارای اولویت. دو وجه دیگر در بهترین شرایط قرار بگیرند. این ظرفیت در روش‌های طراحی و تولید متفاوت است. در روش دستی و سفارشی با توجه به صعوبت فرایند و ظرفیت و منابع محدودی که برای مطالعه و طراحی وجود دارد. عملاً تعیین نقطه تعادل بسیار دشوار خواهد بود و همان گونه که گفته شد به مهارت طراحان وابسته است. اما در روش طراحی و تولید صنعتی و فراصنعتی که به مزیت مقیاس تکیه دارد و به ویژه در طراحی زنجیره‌های تولید که منابع و زمان کافی می‌تواند فراهم باشد و ابزارها و نرم‌افزارهای کاربردی لازم جهت بررسی و تصمیم‌گیری نیز وجود دارد. امکان رسیدن به نقطه تعادلی که به جز تحقق اهداف دارای اولویت امکان نزدیک شدن به اهداف دیگر نیز محتمل باشد وجود دارد. نهایتاً در روش تولید فراصنعتی با توجه به ظرفیت فناوری‌های نوظهور و نرم‌افزارهای کارآمد. مثلث بهینه می‌تواند به معنی تحقق همزمان اهداف سه گانه با حداقل انحراف به حساب آید. به این معنی که می‌توان امیدوار بود با طراحی دقیق مثلث بهینه امکان تحقق تولید بهره‌ور و کیفی در دسترس قرار گیرد.
در حال حاضر کشور ما با بحران بدمسکنی و بی‌مسکنی در سطح اقشار کم درآمد مواجه است. طراحی مسکن ارزانقیمت از مصادیق بارز بحث پیش گفته محسوب می‌شود. به‌طور کلی کنترل قیمت تمام شده در هر پروژه‌ای و در هر سیستم ساختی یک ارزش مهندسی است. لاکن، طراحی مسکن ارزانقیمت بحث مستقلی است. تنها سیستم‌های ساختی که با هدف و معیارهای ارزان سازی طراحی شده‌اند می‌توانند با حفظ استانداردهای لازم در عرصه ساخت ارزانقیمت حاضر شوند – حداقل قیمت با رعایت استانداردهای حداقل – طراحی مسکن ارزانقیمت از موارد پیچیده مهندسی است که بسیار دقیق و وابسته به امکانات، منابع، تجربیات و زنجیره تأمین در هر کشور و هر منطقه متفاوت است. طراحی مسکن ارزانقیمت یک رقابت بین‌المللی است ولی متکی به راه‌حل‌های محلی و منطقه‌ای است.
از آنجا که ارزان سازی می‌تواند بستر لغزش‌های خسارت بار به زیان کیفیت باشد، طراحی یا انتخاب سیستم ساخت ارزانقیمت از حساسیت زیادی برخوردار است و در این مسیر طراحی مثلث بهینه با بهره‌گیری از ابزارها و نرم افزارهای روزامد و به‌طور قطع بهره‌گیری از ظرفیت تولید انبوه از الزامات عبور از این بحران است.
در مورد کیفیت
با توجه به موارد پیش گفته کیفیت در دو جایگاه مورد توجه قرار می‌گیرد
۱- کیفیت در فرایند تولید از جمله در فرایند ساخت ساختمان. در این جایگاه موضوع کیفیت یکپارچه‌سازی، کیفیت طراحی و کیفیت انطباق است که با بهره‌گیری از نظام‌های کنترل کیفیت پیش نگر، از طریق شناسائی و تحلیل عدم انطباق‌های محتمل می‌توان به علل آن پی برد و قبل از رخ دادن به حل آن مبادرت کرد.
۲- کیفیت در مرحله طراحی، به معنی طراحی نظام کنترل کیفیت و انتخاب استانداردهای کیفی است که در طراحی به‌طور مثال ( طراحی ساختمان) مد نظر قرار گرفته و در مرحله تولید یا ساخت باید رعایت شود. البته این مبانی کیفی تنها محدود به استانداردها نیستند و با تحول در نظام‌های کنترل کیفی به ویژه در مهندسی کیفیت با نیاز مشتری گره خورده اند. در این مورد جدول منتسب به کانو (Kane Model) روشنگر است. کانو نیازهای محصول را به سه دسته تقسیم می کند.
نیازهای پایه و اساسی (Basic Quality (BQ
نیازهای پایه انطباق با استانداردها هستند که تحقق آنها از عدم رضایت مشتری جلوگیری می کنند. این موارد از نوع ایمنی یا پایائی و دوام محصول هستند.
نیازهای عملکردی(Performance Quality (PQ
این موارد بیانی هستند یعنی از طرف مشتری در خواست می‌شوند – تحقق آنها موجب رضایت مشتری و عدم تحقق آنها موجب عدم رضایت مشتری خواهند بود.
نیازهای انگیزشی(Excitment Quality (EQ
این موارد در لیست درخواست مشتری نیستند اما تحقق آنها مزیت رقابتی فوق العاده‌ای ایجاد می‌کند.
روند تحول خواسته‌های مشتری به گونه‌ای است که به مرور زمان، خواسته‌های انگیزشی به خواسته‌های عملکردی و حتی به خواسته‌های پایه تبدیل می‌شوند. این روند را با مراجعه به تغییرات اتومبیل‌ها طی چند دهه اخیر می‌توان مشاهده کرد.
مهندسی کیفیت دسته اول را به عنوان حداقل برای ورود به بازار. دسته دوم را حداقل برای ماندن در بازار و تنها دسته سوم را ایجاد مزیت رقابتی موثر می‌داند.
شوربختانه در حال حاضر در اسناد بالادستی ما از جمله در نظام فنی اجرائی موجود کشور. بهره‌وری هیچ جایگاهی ندارد و نظام کنترل کیفی نیز پاسخگو نیست. به درستی اسناد بالادستی راه را بر رقابت‌پذیری صنعت ساختمان مسدود کرده و فعالیت خلاق جامعه مهندسی را ناممکن کرده است.
دیدگاهتان را بنویسید