درخواست حمایت ساختاری هتل داران کیش برای توقف خواب سرمایه
چهارمین کرسی ترویجی نظریه‌پردازی با عنوان «فراگیری صنعتی‌سازی در ساخت‌وساز شهری؛ ضرورت مغفول در نظام توسعه صنعتی ساختمان» با حضور سیدعلی ختمی‌مآب عضو شورای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی آموزشی انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان، عبدالرضا فرید نائینی رئیس انجمن، جعفر قرائتی ستوده دبیر انجمن و جمعی از فعالان صنعت ساختمان برگزار شد.
کمتر از ۵ درصد ساخت‌وساز شهری صنعتی‌سازی شده است
در آغاز نشست، سیدعلی ختمی‌مآب با اشاره به وضعیت موجود گفت: صنعتی‌سازی یک راهبرد برای ارتقای کیفیت ساخت است، اما در حال حاضر کمتر از ۵ درصد از ساخت‌وساز شهری ما به شیوه صنعتی انجام می‌شود؛ این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد ساخت‌وسازها در کشور به نظام شهری تعلق دارند. با وجود این حجم از فعالیت، سهم صنعتی‌سازی بسیار اندک است. به گفته وی، متوسط عمر مفید ساختمان‌ها در ایران ۲۵ تا ۳۰ سال است؛ در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته، این عدد حداقل ۳۰ سال است و با تدابیری، بهره‌برداری تا ۱۰۰ سال ادامه می‌یابد. صنعت ساختمان در ایران منابع چند برابر بیشتر از استاندارد مصرف می‌شود و هدر می‌رود. در سبد هزینه‌های خانوار، مسکن سهمی ۶۰ درصدی دارد، اما برخلاف خودرو که تنها ۱۵ درصد از این سبد را به خود اختصاص داده و صنعتی تولید می‌شود، ساختمان‌ها همچنان سنتی ساخته می‌شوند.
ساختمان، محصولی بدون خدمات پس از فروش!
او با اشاره به اینکه ساختمان در دنیا به‌عنوان یک محصول شناخته می‌شود، افزود: در کشور ما بعد از فروش ساختمان، سازنده قابل پیگیری نیست. در نتیجه، مسئولیت ایمنی، پایش و بهره‌برداری به دوش مدیر ساختمان – آن‌هم بدون آموزش کافی است. در حالی‌که ساختمان باید ضمانت، بیمه و خدمات پس از فروش داشته باشد.
از دیدگاه وی، خلأ صنعتی‌سازی از همین‌جا آغاز می‌شود. اینکه ما توسعه پایدار را در ساخت‌وساز فراموش کرده‌ایم؛ ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی در ساخت ساختمان‌های شهری، به‌ویژه در کلان‌شهری چون تهران، نادیده گرفته شده‌اند. یکی از آسیب‌های مهم دیگر، تولید انبوه نخاله‌های ساختمانی در مراحل ساخت و تخریب است که هنوز راهکاری جدی برای مدیریت آن در کشور وجود ندارد.
چالش‌ها و فرصت‌های صنعتی‌سازی
ختمی‌مآب افزود:راهکار صنعتی‌سازی در سه سطح قابل طرح است: استراتژیک، سیاست‌گذاری و عملیاتی. برای اجرایی شدن آن، باید در همه این سطوح تغییر نگرش و برنامه‌ریزی دقیق صورت گیرد. از جمله مزایای صنعتی‌سازی می‌توان به افزایش سرعت ساخت، کاهش هزینه‌ها، بهره‌وری بیشتر، پاسخ به نیاز فزاینده بازار مسکن، ارتقاء کیفیت و دوام بنا، کاهش ضایعات، و بهبود پایداری زیست‌محیطی اشاره کرد. وی همچنین مقاومت در برابر تغییر، هزینه‌های اولیه بالا، کمبود نیروی متخصص، نبود استانداردهای منسجم، رکود بازار ساخت‌وساز، ضعف در طراحی و اجرا، و نبود حمایت دولتی را از جمله چالش‌های اساسی برشمرد و اینکه در کشورهای صنعتی‌ساز، برای ایجاد صلاحیت مضاعف مهندسان تلاش زیادی شده، اما در کشور ما، نظام‌مهندسی و شهرداری‌ها با نبود دانش کافی، گاه ناخواسته مانع حرکت در مسیر صنعتی‌سازی می‌شوند.
از سنت تا فناوری‌های نوین
ختمی‌مآب اظهار داشت: عادت به روش‌های سنتی، وابستگی به مصالح آشنا، و ترس از افزایش هزینه‌ها از دلایل اصلی عقب‌ماندگی ما در صنعتی‌سازی است. همچنین، نبود آموزش و فرهنگ‌سازی در میان سازندگان، تولیدکنندگان و مهندسان مانعی جدی محسوب می‌شود.
وی بر لزوم مشارکت خریداران و مصرف‌کنندگان برای تقویت این روند تأکید کرد: اگر بازار تقاضا به سمت صنعتی‌سازی حرکت کند، تولیدکنندگان و سازندگان نیز ناگزیر به همراهی خواهند بود.
وی به تجربه‌های موفق دهه ۸۰ اشاره کرد که در قالب پروژه‌های پایلوت انجام شد و زمینه‌ساز شکل‌گیری صنعتی‌سازان کنونی کشور شد. اما با وجود چنین تجربیاتی، صنعتی‌سازی هنوز مسیر دشواری در پیش دارد.
ساختمان چیزی بیشتر از یک محصول است؛ چون با زیست ما سروکار دارد
در ادامه، عبدالرضا فرید نائینی رئیس انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان گفت: کرسی‌های ترویجی نظریه‌پردازی برای صنعت ساختمان تجربه جدیدی است که هنوز شکل نهائی خود را پیدا نکرده است. انتخاب هوشمندانه موضوع کرسی، ارائه دهنده دارای موضع خاص و شفاف و چالش با ایده‌های مقابل در قالب نقد خردپایه به اثربخشی کرسی‌ها و تکامل صنعت ساختمان کمک می‌کند. در اسناد بالادستی صنعت احداث، با نگاهی سنتی به تولید صنعتی نگریسته می‌شود و در شرایط حاضر، بر اساس این اسناد قادر به صنعتی‌سازی نیستیم، چراکه ساختارهای لازم برای طراحی و تولید صنعتی را ایجاد نکرده‌ایم. اخیرا دو نمونه از طراحی و تولید پلتفرم‌های صنعتی را در نشریه معرفی کردیم. این تجربه نقطه‌ی آغاز است و توسعه آن می‌تواند ما را در مسیر طراحی و تولید صنعتی قرار دهد. درست است که دهه‌ی پنجاه دوره‌ی طلایی و مشروطه توسعه‌ی صنعتی ساختمان ما بود و توفیقات زیادی داشتیم؛ اما هرگز بررسی نکردیم که ببینیم چرا این موفقیت‌ها به دست آمد.
وی ادامه داد: وقتی در آن دهه تصمیم گرفتیم به سمت صنعتی‌شدن ساختمان برویم، با هدف سرعت عمل در تولید صنعتی ساختمان به جای تدوین ضوابط پیچیده و آموز‌ش‌های کیفی گسترده و طولانی تعدادی از شرکت‌های بین‌المللی دارای فناوری روز را فراخواندیم، تضمین گرفتیم، اعتماد کردیم و در کنار آن‌ها، ما نیز آموختیم و جسارت یافتیم. به طور نمونه معمار جوانی مانند آقای گلزار، پروژه‌ی شهرک اکباتان را ساخت، امروز نمی‌توانیم پروژه‌ای مانند شهرک اکباتان را طراحی و تولید کنیم، زیرا ضوابط و نظام فنی اجرایی اجازه نمی‌دهند به آن سمت حرکت کنیم. از ظرفیت دانشی و تخصصی ما پشتیبانی نمی‌شود. اتفاقاً متخصص زیاد داریم و تمایل به تولید صنعتی ساختمان نیز بالاست. هم دولت و هم جامعه‌ی مهندسی می‌خواهند صنعتی بسازند. آنچه امروز مانع ماست، اسناد بالادستی هستند. تا زمانی که نظام فنی اجرایی و دیگر اسناد بالادستی با طراحی و تولید صنعتی سازگار نشود، صنعتی‌سازی ممکن نخواهد بود.
ما نظام فنی اجرایی دستی و سفارشی را گرفته‌ایم و مبحث یازدهم مقررات ملی را بر آن سوار کرده‌ایم. به این معنی که فرآیند طراحی و تولید صنعتی ساختمان با روش دستی و سفارشی منطبق است. این یک انحراف راهبردی است. روش تولید صنعتی بهره‌گیری از مزیت تکرار است و از روش طراحی و ساخت دستی و سفارشی کاملا متمایز است. و با طراحی زنجیره تولید صنعتی آغاز می‌شود. فرهیختگان بخش صنعت کشور می‌توانند در مورد طراحی (زنجیره‌های تولید صنعتی ساختمان) و مدیریت زنجیره تولید بخش ساختمان را هدایت کنند. خوشبختانه کسی به آن سند امید نبسته، اما همین اصطلاحات به کار رفته در مبحث ۱۱ جامعه مهندسان را گمراه کرده است. رئیس انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان گفت: اغلب ساختمان‌های ما می‌توانند از ظرفیت تکرار استفاده کنند. از جمله ظرفیت‌های مهم کشور ما در جهت توسعه صنعتی ساختمان جامعه بزرگ مهندسی ساختمان است. این جمع دانش آموخته از ظرفیت دانشی و تخصصی گسترده برخوردار است، اما بر طراحی و تولید صنعتی ساختمان متمرکز نیست زیرا دانشگاه‌های ما به جای همگامی در آموزش دانش و فناوری دسته اول مورد نیاز توسعه صنعتی ساختمان، خود از تالیفات مرکز تحقیقات تغذیه می‌کنند لذا در حال حاضر جامعه مهندسی باید در مورد تدوین اسناد بالادستی سازگار با طراحی و تولید صنعتی ساختمان مسئولیت بیشتری به عهده گیرد. معماران ما امسال دو پلتفرم صنعتی طراحی و تولید کرده‌اند که قابلیت توسعه دارند. ما به مشاوران طراح سیستم ساخت نیاز داریم و باید زنجیره‌ی تولید صنعتی ساختمان را طراحی کنیم. کشور ما جامعه صنعتی است. فرهیختگان بخش صنعت کشوری می‌توانند در مورد طراحی(زنجیره‌های تولید صنعتی ساختمان) و مدیریت زنجیره‌های تولید بخش ساختمان را هدایت کنند.
ساختمان محصول نیست، بلکه یک موجود زنده است
جعفر قرائتی ستوده دبیر انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان، افزود: در گذشته تنوع داشتیم، چون برای مشکلات‌مان راه‌حل پیدا می‌کردیم؛ کاری که امروز دنیا انجام می‌دهد و راه‌حل‌محور است، ما پیش‌تر انجام می‌دادیم. سد می‌ساختیم، آب از راه دور می‌آوردیم، باد را به خدمت می‌گرفتیم و در علم و دانش نیز این‌ها وجود داشت. اما اکنون پیرو شده‌ایم و این خطر بزرگی برای ماست. آمریکا می‌گوید گروه‌هایی موفق هستند که پنجاه درصد کارشان را «شرقی» کرده‌اند؛ یعنی منافع ملی و گروهی را بر منافع شخصی و سازمانی ارجح دانسته‌اند. وی ادامه داد: امروز، مجموعه‌ای از ساختمان‌های کریه‌المنظر با جرم بالا، عمر کوتاه و مصرف بالای انرژی و آب را به اسم ساختمان‌سازی می‌سازیم. مشکل در درک نادرست ما از ساختمان است. ساختمان محصول نیست، بلکه یک موجود زنده است. ساختمان رگ و عصب دارد و باید به انسان آرامش و آسایش بدهد. بنابراین، کل تعاریف ما از ساختمان غلط است. صنعتی‌سازی یکی از روش‌های مؤثر برای رسیدن به این هدف است؛ می‌توان سریع‌تر و با هزینه‌ی کمتر به آن دست یافت.
پیگیری زیرنظام صنعتی‌سازی و هوشمندسازی ساخت و مسکن در قالب نظام فنی و اجرایی یکپارچه
در ادامه این کرسی افراد به صورت پرسش و پاسخی نکاتی را مطرح کردند.
مهرداد اشتری از فعالیت کمیته صنعتی‌سازی در شورای هماهنگی تشکل‌های مهندسی خبر داد و خواهان ارائه پیشنهادات از مشاوران و پیمانکاران شد.
عالیه مختاری به اهمیت نرم‌افزارهای مدیریت پروژه اشاره کرد که می‌تواند باعث بهینه‌سازی فرآیندهای ساخت شود.
رضا قاسمپور به مسئله عمر کوتاه ساختمان‌ها و ارزش افزوده ناشی از افزایش تورم پرداخت.
شهرام آلبا به نقص در ارائه اطلاعات و عدم استفاده از فناوری‌های نوین در حوزه ساختمان‌سازی انتقاد کرد.
دیدگاهتان را بنویسید