ماهیت و چرایی ایجاد مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی
صنعتی سازی ساختمان
صنعتی‌سازی ساختمان را می‌توان نوعی تغییر نگرش در ساخت مسکن قلمداد کرد که سبب ایجاد فرآیندی پویا و تدریجی در استفاده از نیروی انسانی مجرب در ساخت و استفاده از سیستم تولید کارخانه‌ای تحت مدیریت یکپارچه صنعتی می‌شود. این فرآیند با هدف کاهش هدررفت مصالح، کاهش زمان تولید، افزایش کیفیت، کنترل آلایندگی محیط‌زیست، افزایش ارزش افزوده و… انجام می‌شود. البته با توجه به ابعاد این مفهوم، برداشت غلط از آن سبب خلط مبحث شده و عملا دستیابی به اهداف این حوزه تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در گفت‌‌وگو با جعفر قرائتی ستوده دبیر انجمن و رئیس کمیته فنی، ساختمان و معماری کمیسیون انرژی اتاق ایران برداشت‌های غلط از مفهوم صنعتی‌سازی مسکن مورد توجه قرار می‌گیرد.
صنعتی‌سازی مسکن یک ضرورت ملی است
تعادل بخشی بین عرضه و تقاضای مسکن همواره به عنوان یکی از راهکارهای حل بحران مسکن عنوان می‌شود. از سوی دیگر قطعا با روش‌های سنتی و دستی امکان افزایش تولید مسکن میسر نخواهد بود، در چنین شرایطی حرکت به سمت روش‌های صنعتی ساخت مسکن یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.
علی‌رغم اینکه صنعتی‌سازی مسکن یک ضرورت ملی است، اما متاسفانه هنوز تعریف واحد و واقعی از صنعتی‌سازی در عرصه ساختمان در جامعه مهندسی ایران وجود ندارد و بسیاری، روش‌های ساخت و یا فقط اهدافی را به عنوان صنعتی‌سازی تبیین می‌کنند. این در حالی است که بر خلاف تصور رایج، صنعتی‌سازی یک راهبرد است که با مطالعه، شناخت و بررسی خواسته‌ها و همچنین انتخاب شاخص‌های الزامی(کاربردی) و شاخص‌های اختیاری (فراکاربردی) وارد فاز طراحی خط تولید ساختمان و مسکن با استفاده از پلتفرم‌های موجود و یا طرح شده جدید می‌شود. بدین ترتیب فاز اجرایی بعد از این طراحی صورت می‌گیرد و در آن نوع پلتفرم یا سازه، مصالح مورد نیاز، نحوه تامین مصالح و منابع به خصوص تامین مالی، زمان مورد نیاز اجرا و … مشخص می‌شود.
راهبرد یا استراتژی به معنی تعیین اهداف و طرح نمودن برنامه‌ای برای رسیدن به آنهاست، به بیان دیگر راهبرد، طرح دراز مدتی است که برای نیل به یک هدف بلندمدت مشخص طراحی و تبیین می‌شود. در واقع راهبرد یا استراتژی شاخه‌ای از علم مدیریت است که در فنون نظامی، اقتصاد، تجارت و به ویژه عرصه سیاست کاربرد دارد، در این بین برخی راهبرد را به معنای صرف طرح‌ریزی می‌شناسند و برخی دیگر آن را بر مجموعه‌ای از اقدامات صرف اطلاق می‌کنند. درباره شاخص‌ها هم باید گفت، شاخص‌های الزامی‌مانند آیین‌نامه ۲۸۰۰ برای سازه، آیین‌نامه آبا برای بتن، مباحث الزامی‌مقررات ملی ساختمان و غیره هستند و شاخص‌های اختیاری استانداردهای تشویقی برای صرفه‌جویی در مصارف مصالح و منابع به خصوص انرژی و آب، روش‌های کمک به پایداری محیط زیست، روش‌های ارتقاء سطح آرامش و آسایش درون ساختمان و اثرگذاری ساختمان بر محیط شهری اطراف آن و … را شامل می‌شود.
انتخاب این شاخص‌ها به عنوان اهداف مورد نیاز پروژه و انتخاب پلتفرم و فرآیندهای اجرایی تکمیل کردن ساختمان به عنوان روش‌های رسیدن به آن اهداف در نظر گرفته می‌شود. یکی از این استانداردهای تشویقی، سیستم سروسبز ایران است که جهت اصلاح رویکرد فعلی در صنعت ساختمان برای گذار از مهندسی صرف و بهره‌برداری حداکثری و بی‌رویه از منابع، به سازگاری و انعطاف حداکثری با شرایط محیطی و اقلیمی‌بعد از مطالعه این استانداردها در کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه و تطبیق شرایط کشور، توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به سفارش سازمان ملی زمین و مسکن تدوین گردیده است.
این سیستم یک سیستم ارزیابی محیط زیستی ملی برای ساختمان‌هاست که با تعیین معیارهای فصلی، اعتبار محیط‌زیستی ساختمان را ارزیابی می‌کند و همچنین به طراحان، سازندگان و توسعه‌دهندگان DEVELOFER جهت انتخاب‌های منطقی بر اساس تاثیرات محیط زیستی کمک می‌کند.
موارد مورد ارزیابی در این سیستم، سایت، کیفیت محیط خارج، بهره‌وری انرژی، بهره‌وری آب، مصالح و منابع، کیفیت محیط داخل، پسماند، مدیریت طراحی و ساخت با ضرائب تعیین شده و نوآوری به صورت تشویقی هستند.
از خصوصیات این استاندارد ارائه طیف‌های ارزیابی و همچنین ایجاد انگیزه جهت ارتقاء سطح کیفیت برای متقاضی ارزیابی است. یکی دیگر از این استانداردها، استاندارد EDGE تعالی در طراحی جهت بهبود کارایی است. این استاندارد به جای استفاده از یک نرم افزار و فرآیندهای پیچیده شبیه سازی جهت پیش بینی مقدار مصرف منابع، از یک رابطه ساده با داده‌های منطقه ای مشخص و اطلاعات جامع فیزیک ساختمان استفاده می‌کند.
هدف این استاندارد در دسترس قرار دادن ساختمان سبز برای عموم مردم است، در حالی که پیش از این تنها مختص ساختمان‌های گران قیمت در کشورهای توسعه یافته بود و اکنون در بیش از ۱۴۰ کشور جهان ارائه می‌شود. جهت دریافت استاندارد EDGE یک ساختمان باید کاهش ۲۰ درصدی در مصرف آب، انرژی و انرژی نهفته در مصالح در مقایسه با ساختمان‌های مرسوم محلی را داشته باشد. یکی دیگر از مواردی که به اشتباه آن را صنعتی سازی تلقی می‌کنند، مدل مدیریت اطلاعات BIM است؛ انجمن ملی استاندارد مدل سازی اطلاعات ساختمان BIM را فرآیندی پیشرفته در رابطه با برنامه ریزی، طراحی، ساخت، عملکرد مدیریت تسهیلات با استفاده از مدل اطلاعات استاندارد شده قابل خواندن توسط دستگاه‌ها و برنامه‌های جدید یا قدیم، که در برگیرنده اطلاعات مناسب تولید یا گردآوری شده در رابطه با آن تسهیلات در فرمتی قابل استفاده از جانب تمام ذینفعان در سراسر چرخه حیات پروژه است. تعریف دیگر در کتاب هندبوک BIM آن را فناوری جدید مدل سازی و مجموعه ای مرتبط از فرآیندها جهت تولید، ارتباط و تحلیل مدل‌های بنا می‌داند.
تعریف دیگر آن یک مدل شبیه سازی شده به صورت سه بعدی، تشکیل شده از اجزای پارامتریک، که هریک از اجزا دارای مفاهیم جزئیات خاص خوب بوده و حاوی اطلاعات مورد نیاز از مفاهیم معماری و سازه گرفته تا چگونگی تهیه و قیمت آنها و تاریخ خرید و نصب و …. است.
مفهوم BIM شامل زیر ساختی از ابزارهای IT است که طراحی را یکپارچه و مشترک می‌کند و همچنین ساخت و بهره برداری ساختمان را پشتیبانی می‌کند. BIM می‌تواند به عنوان یک روند کاری مجازی دیده شود که اجازه می‌دهد تمامی‌جنبه‌ها و قوانین و مقررات یک پروژه را در داخل یک» مدل مجازی « به تمامی‌اعضا پروژه عرضه کند. با این دیدگاه می‌توان دو ستون اصلی BIM را ارتباطات و هماهنگی سازی دانست. موفقیت اجرایی شدن درست و صحیح BIM نیازمند دخالت و مشارکت تمامی‌اعضای موثر در پروژه است. این بدین معنی است که شیوه‌های اجرایی قراردادی سنتی مانند طرح و ساخت و یا قراردادهای سه عاملی، نقش بسیار کمرنگی در پروژه‌های مبتنی بر BIM خواهد داشت.
شیوه‌های قراردادی جدیدی در BIM در دهه‌های اخیر ابداع شده است . یکی از این شیوه‌ها، شیوه یکپارچه سازی انجام پروژه است که مورد توجه بسیاری از پیمانکاران و مشاوران قرار گرفته است .(IPD ) همانطور که مشخص شد BIM یک مدل سازی مجازی است که به عنوان یک پلتفرم مجازی می‌تواند در اختیار صنعتی سازی قرار گیرد.
در مجموع استانداردهای معرفی شده و یا دیگر استانداردهای مورد استفاده جهت تعالی ساخت و ساز و احترام به محیط زندگی انسان‌ها همگی می‌توانند جزء اهداف صنعتی‌سازی و به عنوان شاخص‌ها مبنای کار قرار گیرند و اینکه چگونه این اهداف محقق شوند نیاز به انتخاب پلتفرم‌های ساختمانی و یا طراحی یک خط تولید با ترکیب روش‌های موجود و نوین است.
صنعتی‌سازی یک راهبرد است که با مطالعه، شناخت و بررسی خواسته‌ها و همچنین انتخاب شاخص‌های الزامی(کاربردی) و شاخص‌های اختیاری (فراکاربردی) وارد فاز طراحی خط تولید ساختمان و مسکن با استفاده از پلتفرم‌های موجود و یا طرح شده جدید می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید